08.09.2014 16:05 0 Marta Sender - Poradnia Prawna WIZ
Od 2011 roku czynem karanym jako przestępstwo jest stalking czyli po prostu złośliwe i uporczywe dręczenie oraz przestępstwo polegające na podszywaniu się pod inną osobę w celu wyrządzenia szkody w dobrach majątkowych lub osobistych.
Do czasu wprowadzenie tego przepisu zachowania wypełniające znamiona uporczywego nękania były przykładowo kwalifikowane jako groźba lub też czyny z art. 107 czy 157 kodeksu wykroczeń:
Art. 107.
Kto w celu dokuczenia innej osobie złośliwie wprowadza ją w błąd lub w inny sposób złośliwie niepokoi, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1500 złotych albo karze nagany.
Art. 157.
Ustawodawca uznał jednak, iż uporczywe nękanie jest aktem na tyle poważnym i mogącym wywołać na tyle szkodliwe dla ofiary konsekwencje, że zostało wyodrębnione jako przestępstwo za które obecnie grozi kara pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli natomiast ofiara stalkingu w wyniku nękania lub kradzieży tożsamości targnie się na własne życie sprawca podlega karze pozbawienia wolności do lat 10. Jak wynika z danych umieszczonych na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości liczba osób dorosłych prawomocnie skazanych za przestępstwo z art. 190 a. §1 w latach 2008-2012 wyniosła 513, natomiast za przestępstwo z § 2. -35.
Wraz z rozwojem komunikacji elektronicznej i upowszechnieniem się internetu coraz częściej stykamy się z internetową odmianą stalkingu to jest cyberstalkingiem. Przyczyn znacznego wzrostu cyberprzemocy jako takiej można doszukiwać się w złudnym poczuciu anonimowości w internecie oraz upowszechnianiu się serwisów społecznościowych, na których użytkownicy upubliczniają swoje dane osobowe. Niejednokrotnie użytkownicy nie korzystają z możliwych ustawień ograniczających wgląd osób obcych do ich danych osobowych w postaci choćby zdjęć i nie mają świadomości jak wiele informacji można o nich uzyskać i wykorzystać do celów przestępczych (groźby, nękanie, szantaż) . Częstokroć wystarczy wpisanie do wyszukiwarki imienia i nazwiska osoby, by dowiedzieć się o niej przynajmniej podstawowych informacji jak choćby dotyczących miejsca zamieszkania czy wykonywanej pracy. Cyberstalking może przybierać postać dokuczliwych prób nawiązania kontaktu, wysyłania wiadomości przez pocztę e-mail, czat, serwisy społecznościowe, szykanowanie, oczernianie na forach internetowych czy ośmieszanie przez założenie fałszywego konta na portalu społecznościowym, przerabianie i zamieszczanie kompromitujących ofiarę zdjęć.
Aby dane zachowanie mogło zostać zakwalifikowane jako uporczywe nękanie po pierwsze musi ono mieć charakter uciążliwy czyli musi być wykonywane wielokrotnie i częstotliwie oraz wywoływać u osoby uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie naruszać jej prywatność. Drugą sytuacją opisaną w kodeksie karnym odnośnie cyberprzemocy jest kradzież tożsamości polegająca przykładowo na włamaniu się do osobistego komputer, utworzeniu wbrew woli danej osoby fałszywego konta i podszywanie się pod nią w celu kompromitacji, lub rozpowszechniania o niej szkodliwych i upokarzających informacji lub zamawianie produktów bądź też usług w sklepie internetowym na rzecz innej osoby, po to aby narazić ją na uszczerbek majątkowy.
Cyberprzestępcy mają złudne poczucie anonimowości w internecie, podczas gdy dużo łatwiej obecnie udowodnić winę cyberstalkera niż sprawcę, który nęka swą ofiarę bez użycia środków komunikacji elektronicznej, bo prawie zawsze na nośnikach elektronicznych pozostawiane są dość łatwe do wykrycia przez specjalistów ślady aktywności takiego sprawcy. Sprawcami stalkingu mogą być byli partnerzy, którzy nie mogą pogodzić się z rozpadem związku, jednak równie często sprawcy wybierają swoje ofiary zupełnie przypadkowo, albo przez zrozumiały tylko dla nich wewnętrzny impuls. Tak było w głośnym przypadku pierwszej Polski, która zdobyła tytuł Miss International Agnieszki Kotlarskiej, którą sprawca zobaczył przypadkowo i od tej pory niszczył jej życie nękaniem do momentu gdy nie zamordował swojej ofiary. Zdarza się, że stalkerzy są niezrównoważeni psychicznie bądź też sami nie potrafią wytłumaczyć skąd bierze się u nich potrzeba kontaktu niepokojenia i kontaktu z obcą dla nich osobą. Coraz częściej sprawcami okazują się być nieletni, którzy jak można przypuszczać uważają nękanie swoich kolegów za dobrą zabawę, nie mając świadomości jak negatywnie na rozwój emocjonalny wpływa kompromitowanie często w internecie młodej osoby.
Aby nie stać się ofiarą cyberstalkingu pamiętajmy o tym, by nasze dane osobowe nie były dostępne dla każdego użytkownika danego portalu internetowego szczególnie takie jak adres zamieszkania czy numer telefonu. Natomiast ofiary stalkingu powinny jak najszybciej zgłosić przestępstwo, by nie dopuścić do psychicznego zniszczenia i zastraszenia przez sprawcę. Jak stanowi art. 190a. § 4. ściganie przestępstwa uporczywego nękania następuje na wniosek pokrzywdzonego. Wniosek taki składa się do organów ścigania pisemnie lub ustnie do protokołu (przykładowe wzory wniosków http://www.pokrzywdzeni.gov.pl/informator-pokrzywdzonego/wzory-dokumentow/). Można to zrobić wraz z zawiadomieniem o popełnieniu przestępstwa. Po złożeniu wniosku o ściganie postępowanie toczy się już „z urzędu”- postępowanie przygotowawcze prowadzi policja i prokuratura, akt oskarżenia przeciwko sprawcy wnosi prokurator. Pokrzywdzony może zostać oskarżycielem posiłkowym ubocznym- będzie działała w procesie obok i niezależnie od prokuratora- jeżeli złoży oświadczenie, że chce występować w procesie w takiej roli. Oświadczenie takie musi być złożone po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu ale przed rozpoczęciem przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej. Składa się je na piśmie albo też ustnie do protokołu rozprawy. Rozsądnym jest także zachowanie jako dowodów wszelkich wiadomości jakie otrzymuje osoba nękana czy to w postaci smsów, e-maili, billingów telefonicznych, nagrań audio video lub widomości pozostawianych przez sprawcę na portalach społecznościowych. Oczywiście poza złożeniem wniosku o ściganie możemy dochodzić roszczeń cywilnych na podstawie art. 24 KC. Należy pamiętać także o tym, by nie przyjmować podarunków od sprawcy, nie reagować na jakiekolwiek zaczepki ze strony nękających, ponieważ bywa, że liczy się dla nich jakakolwiek interakcja ze swoją ofiarą, wywołanie jakichkolwiek emocji lub po prostu bycie przez ofiarę zauważonym.
W razie bardziej szczegółowych pytań prosimy pisać na e-maile pod adres [email protected] bądź [email protected]. W terminie kilku dniu pracownicy Poradni Prawnej WIZ udzielą darmowej oraz wyczerpującej porady na temat odzyskania kaucji.
