Odszkodowanie - kiedy przysługuje i jak je uzyskać?

Odszkodowanie to forma rekompensaty finansowej, która przysługuje osobie poszkodowanej w wyniku działania lub zaniechania działania przez inny podmiot.

Jest to jedna z podstawowych instytucji prawa cywilnego, mająca na celu naprawienie szkody i przywrócenie stanu sprzed jej powstania.

W tym poradniku przedstawimy najważniejsze informacje dotyczące odszkodowań - kiedy nam przysługują, jak je uzyskać i na co zwrócić
uwagę w procesie dochodzenia odszkodowania.

Podstawy prawne odszkodowania

Prawo do odszkodowania wynika przede wszystkim z Kodeksu cywilnego, który stanowi
podstawę do dochodzenia roszczeń. Zgodnie z art. 361 § 1 k.c., zobowiązany do
odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub
zaniechania, z którego szkoda wynikła. Oznacza to, że między działaniem sprawcy a
powstałą szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Rodzaje szkód podlegających odszkodowaniu

W praktyce prawnej wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje szkód. Pierwszą z nich jest
szkoda majątkowa, która dotyczy wymiernych strat finansowych. Mówimy tu o zniszczeniu
lub uszkodzeniu mienia, utracie zarobków, kosztach leczenia czy naprawy uszkodzonego
pojazdu.

Drugi rodzaj to szkoda niemajątkowa, nazywana również krzywdą. Obejmuje ona
cierpienia psychiczne i fizyczne, takie jak ból, pogorszenie jakości życia, utrata zdrowia czy
trauma psychiczna.

Materiał Partnera

Najczęstsze sytuacje uprawniające do odszkodowania

Do najczęstszych sytuacji, w których możemy ubiegać się o odszkodowanie, należą wypadki
komunikacyjne, w tym kolizje, wypadki drogowe, potrącenia pieszych oraz wypadki w
komunikacji publicznej. Istotną kategorią są również wypadki w pracy, obejmujące urazy
podczas wykonywania obowiązków służbowych, choroby zawodowe oraz wypadki w drodze
do i z pracy.

Kolejną ważną kategorią są błędy medyczne, takie jak niewłaściwe leczenie,
błędna diagnoza, zakażenia szpitalne czy brak należytej informacji o ryzyku zabiegu. Nie
można też pominąć szkód majątkowych, które obejmują sytuacje takie jak zalanie
mieszkania, kradzież, zniszczenie mienia czy wadliwe wykonanie usług.

Warunki uzyskania odszkodowania

Aby skutecznie ubiegać się o odszkodowanie, muszą zostać spełnione określone warunki.
Przede wszystkim musi wystąpić rzeczywista szkoda - czy to w postaci straty materialnej,
czy utraconych korzyści. Kluczowy jest związek przyczynowy między działaniem sprawcy a
powstałą szkodą. Działanie sprawcy musi być bezprawne, czyli naruszać prawo lub zasady
współżycia społecznego. Istotna jest również kwestia winy sprawcy, który musiał działać

umyślnie lub nieumyślnie, choć w niektórych przypadkach odpowiedzialność może być
niezależna od winy.

Materiał Partnera

Jak krok po kroku ubiegać się o odszkodowanie?

1. Zgromadzenie dokumentacji:

• dokumentacja medyczna
• dokumentacja fotograficzna
• rachunki i faktury
• zeznania świadków
• notatki policyjne
• ekspertyzy specjalistów

2. Zgłoszenie szkody:

• do ubezpieczyciela (w przypadku ubezpieczenia)
• bezpośrednio do sprawcy
• do odpowiedniego organu (np. pracodawcy w przypadku wypadku przy pracy)

3. Droga polubowna:

• negocjacje z ubezpieczycielem
• mediacja
• ugoda przedsądowa

4. Droga sądowa:

• pozew o odszkodowanie
• postępowanie przed sądem
• egzekucja wyroku

Terminy dochodzenia roszczeń

W prawie polskim obowiązują określone terminy przedawnienia roszczeń odszkodowawczych. Roszczenia majątkowe przedawniają się po upływie 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie.

Taki sam termin dotyczy roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym oraz roszczeń z tytułu wypadków
komunikacyjnych. Również roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się po upływie 3 lat.

Wysokość odszkodowania

Wysokość odszkodowania powinna odpowiadać rzeczywistej wartości poniesionej szkody.
Przy jej ustalaniu bierze się pod uwagę straty materialne, takie jak koszty napraw, leczenia,
utracone zarobki czy wydatki na rehabilitację. W przypadku szkód niematerialnych uwzględnia się stopień uszczerbku na zdrowiu, intensywność cierpień, wpływ na życie zawodowe i prywatne oraz długotrwałość następstw.

Porady praktyczne

W przypadku wystąpienia szkody kluczowe jest jej natychmiastowe udokumentowanie
poprzez wykonanie zdjęć, zbieranie rachunków i zapisywanie przebiegu wydarzeń. Równie ważne jest zachowanie wszelkiej korespondencji związanej ze sprawą.

Nie należy zwlekać ze zgłoszeniem szkody - trzeba natychmiast powiadomić odpowiednie służby i
ubezpieczyciela oraz zabezpieczyć dowody. W wielu przypadkach warto skonsultować się ze specjalistami: prawnikiem, lekarzem czy rzeczoznawcą. Przy negocjacjach wysokości
odszkodowania nie powinno się przyjmować pierwszej oferty bez dokładnej analizy - warto
porównać ją z podobnymi przypadkami i rozważyć pomoc profesjonalisty.
Odszkodowanie jest ważnym instrumentem prawnym, który pozwala na uzyskanie
rekompensaty za poniesione szkody. Skuteczne dochodzenie swoich praw wymaga jednak
znajomości podstawowych zasad i procedur. Kluczowe jest odpowiednie udokumentowanie
szkody, przestrzeganie terminów oraz świadome podejście do procesu negocjacji. W
przypadku poważniejszych szkód lub wątpliwości warto skorzystać z pomocy
profesjonalnego pełnomocnika, który pomoże maksymalizować szanse na uzyskanie
adekwatnego odszkodowania.

Więcej informacji na temat odszkodowań mogą Państwo uzyskać na blogu Take Care Polska - firmy świadczącej usługi dochodzenia odszkodowań.