Wraz z początkiem nowego roku weszła w życie ustawa zmieniająca dotychczasowe zasady działania nieodpłatnej pomocy prawnej. Dzięki nowym przepisom, z tego rodzaju świadczenia skorzystać może każdy, kto zadeklaruje, że nie jest w stanie ponieść kosztów pomocy odpłatnej. Ustawa wprowadza także między innymi możliwość skorzystania z nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.
W ostatnim czasie zmieniły się zasady organizowania nieodpłatnej pomocy prawnej. Otworzył się, ograniczony dotąd, katalog osób uprawnionych do korzystania z jej benefitów. Nieodpłatna pomoc prawna oraz poradnictwo obywatelskie są dostępne dla każdego, kto złoży oświadczenie, że nie może pozwolić sobie na skorzystanie z pomocy odpłatnej. Do takiej deklaracji nie trzeba dołączać żadnych zaświadczeń urzędowych ani innych dokumentów. System opiera się na zaufaniu państwa do obywatela.
– Nowością w ustawie jest również instytucja "poradnictwa obywatelskiego". Polega ono na udzieleniu wsparcia poprzez przygotowanie planu rozwiązania problemu, z jakim zgłasza się osoba potrzebująca – np. wyjścia z zadłużenia kredytowego. Doradca poinformuje interesanta o przysługujących mu uprawnieniach oraz o spoczywających na nim obowiązkach i udzieli pomocy w samodzielnym rozwiązaniu problemu, w tym w realizacji przygotowanego wspólnie planu. Sprawy, z którymi zgłaszają się obywatele, często wymagają współpracy trwającej dłużej niż tylko jedno spotkanie. Niekiedy sama pomoc w postaci wyjaśnienia przepisów i napisania pisma jest niewystarczająca. Konieczne wówczas jest opracowanie całego planu wyjścia z trudnej sytuacji – skomplikowanej nie tylko z powodu problemów prawnych. Nowa ustawa wprowadza taką możliwość – informuje Tomasz Kulikowski, dyrektor Biura Interwencyjnej Pomocy Prawnej.
Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub poradnictwa obywatelskiego odbywa się w punktach wyznaczonych przez powiaty, według kolejności zgłoszeń, po umówieniu terminu wizyty. Istnieje możliwość skorzystania z pomocy poza kolejnością, jeżeli uzasadniają to ważne powody. Starosta ma obowiązek sporządzania i aktualizowania listy instytucji, które świadczą nieodpłatne poradnictwo rodzinne, psychologiczne, pedagogiczne, z zakresu pomocy społecznej, w sprawie rozwiązywania problemów alkoholowych i innych uzależnień, w sprawie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w ramach interwencji kryzysowej, dla bezrobotnych, dla osób pokrzywdzonych przestępstwem, a także z zakresu praw konsumentów, praw dziecka, praw pacjenta, ubezpieczeń społecznych, prawa pracy, prawa podatkowego, dla osób w sporze z podmiotami rynku finansowego i inne.
Nieodpłatnej pomocy prawnej udzieli adwokat lub radca prawny, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach – aplikant adwokacki lub aplikant radcowski. Pomoc zostaje udzielona potrzebującemu nieodpłatnie. Usługa świadczona jest przez profesjonalistów na podstawie umowy zawartej z powiatem. Jest ona finansowana z budżetu państwa z części będącej w dyspozycji wojewodów, poprzez udzielanie dotacji celowej powiatom.
