Czy warto pić kawe?

Praktycznie każdy z nas codziennie rozpoczyna dzień filiżanką czarnej aromatycznej kawy. Zawarta w niej kofeina ma nas pobudzić i dodać energii do działania. Zawarta jest również w herbacie, czekoladzie, kakao oraz napojach energetyzujących to obecnie najczęściej stosowana substancja psychoaktywna.

Kawa stała się powszechnym „dopalaczem” naszego organizmu w chwilach silnego zmęczenia. Stymuluje i pobudza. Nie podlega wątpliwości, że to działanie kawy w wielu przypadkach jest zbawienne! Wielokrotnie jednak kawa staje się naszym codziennym przyzwyczajeniem - jako substancja psychoaktywna powszechnie nieświadomie i wielokrotnie nadużywana może wywoływać niepożądane działania na nasz organizm.

Spożywanie kawy ma wiele zalet i wad, choć głównie postrzegana jako napój pobudzający. Chciałabym spojrzeć na kawę w zupełnie inny sposób. Przetoczymy dziś dlaczego warto sięgać po kawę i dlaczego nie należy jej nadużywać?

Zalety:

Pobudza czynności psychomotoryczne ośrodkowego układu nerwowego, podtrzymuje stan czuwania, przeciwdziała zmęczeniu, pobudza zdolności intelektualne i skraca znacząco czas reakcji. Liczy się dawka!

• W małych dawkach kofeina poprawia czujność, spostrzegawczość i słuch
• Dawka średnia polepsza nastrój, koncentracje, szybkość reakcji, koordynacje ruchową, wzrost czujności, zmniejszenie senności i zmęczenia. Może też zwiększyć drażliwość i nerwowość.
• Wysokie dawki mogą wywoływać negatywne reakcje jak nadmierne pobudzenie, napięcie, kłopoty ze snem, niepokój i zmniejszenie wydajności

Kofeina zawarta w kawie wpływa na metabolizm ustrojowy. Nasila procesy lipolizy oraz glikogenolizy tj. prowadzi do powstania podwyższonego metabolizmu, zwiększenia wydatków energetycznych i przyspieszenia spalania tkanki tłuszczowej. Efekt ten jest wielokrotnie wykorzystywany w leczeniu nadwagi i otyłości pomimo tego, że efekt ten jest względnie krótkotrwały. Kofeina jest więc naturalnym termogenikiem. Filiżanka kawy przed aktywnością fizyczną będzie stymulowała rozpad tkanki tłuszczowej.

• Poprawia pracę mięśni i zwiększa ich wytrzymałość
• Ogranicza ryzyko neurodegradacji. Ma silne właściwości przeciwutleniające i radioprotekcyjne.

• Jest skutecznym składnikiem przynoszącym ulgę w bólach migrenowych, gdyż zwęża naczynia mózgowe przy jednoczesnym rozszerzeniu naczyń wieńcowych co zwiększa zapotrzebowanie na tlen.

  Wady:

• Zawarte w kawie diterpeny przyczyniają się do wzrostu lipoprotein o niskiej gęstości i całkowitego cholesterolu. Zminimalizować ilość diterpenów możemy stosując bibułki filtracyjne. Największy wzrost ilości cholesterolu występuje po kawie przygotowanej tradycyjnie po zalaniu i gotowaniu zmielonych ziaren kawy, co może powodować rozwój choroby niedokrwiennej serca. Umiarkowane jej spożycie, dzięki zawartości polifenoli może zmniejszać ryzyko manifestacji schorzeń układu sercowo-naczyniowego.

• Podnosi ciśnienie skurczowe i rozkurczowe, które najbardziej odczuwają osoby starsze z nadciśnieniem tętniczym.
• Przyczynia się do rozwoju osteoporozy – w szczególności podatne są osoby spożywające niewielkie ilości wapnia. Kofeina wzmaga wypłukiwanie wapnia i magnezu, co może prowadzić do negatywnych zmian w strukturze kośćca.
• Stymuluje wydzielanie kwasu solnego oraz powoduje rozluźnienie mięśni zwieracza przełyku, co nie jest korzystne dla osób cierpiących na refluks. Warto też wspomnieć, że w tym wypadku nie będzie dobrym rozwiązaniem kawa bezkofeinowa, która wykazuje nieznaczny spadek dolegliwości żołądkowych, co skłania do wniosku, iż nie tylko kofeina odpowiedzialna jest za stymulacje wydzielania kwasu solnego.

• Kofeina powoduje krótkotrwałe zwiększenie diurezy, regularne picie kawy zwiększa tolerancję organizmu na kofeinę i stopniowy spadek efektu moczopędnego. Kawa wypijana do posiłku dodatkowo zmniejsza wchłanianie żelaza o około 25-73%

  Inne informacje:

  • Typowa filiżanka kawy zawiera od 80-140 mg kofeiny
  • Maksymalne stężenie kofeiny w ustroju występuje po 30-50 minutach
  • Kofeina nie jest kumulowana w organizmie, jest metabolizowana w wątrobie. Czas metabolizowania zależy od wielu czynników tj. wiek, uwarunkowania genetyczne, ciąża, leki. Wydłużony czas rozpadu kofeiny będzie występować u kobiet zażywających doustną antykoncepcje, kobiet w ciąży, noworodków i wcześniaków. Szybciej za to metabolizują kofeinę nałogowi palacze. Osoby uzależnione od tytoniu piją też więcej kawy.
  • Herbata jest źródłem kofeiny o której ilości decyduje gatunek herbaty oraz czas jej zaparzania. Im dłużej zaparzana tym więcej jej zawiera.
  • Średnia zawartość w czekoladzie mlecznej wynosi 20,8mg/100g oraz 66,5mg/100g w czekoladzie gorzkiej.

Kofeinę spożywamy często i nie tylko w postaci kawy, dlatego warto zwrócić uwagę na jej ilość w naszym jadłospisie. Znaczące oddziaływania na nasz organizm jakie wywołuje, skłania do zdroworozsądkowego zalecenia umiarkowania w jej spożyciu.

dietetyk Alicja Wałdoch