13.12.2023 12:00 1 TS/UM Gdynia
źródło: www.sejm.gov.pl
W środę, 13 grudnia 2023 roku, obchodzimy 42. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego. W Gdyni w ramach obchodów odprawiona zostanie uroczysta msza św., zaplanowano też przemarsz ulicami miasta.
— W historii Polski i Gdyni grudzień jest miesiącem szczególnym. Rok 1970 – czarny czwartek to dramat, który upamiętniamy co roku. Spotykamy się o godz. 6.00 przy pomniku Ofiar Grudnia '70 – tam, gdzie padły strzały – po to, by pokazać, że pamiętamy o poniesionej wówczas ofierze. Równie ważny i godny upamiętnienia jest również stan wojenny wprowadzony 13 grudnia 1981 roku. I z tej okazji także będziemy się spotykać, by uczcić tych, którzy walczyli o wolność i niepodległość, która przyszła niemal 10 lat później – mówi w rozmowie dla portalu gdynia.pl Michał Guć, wiceprezydent Gdyni ds. innowacji.
Przypomnijmy, ze 13 grudnia 1981 r., w Polsce został wprowadzony stan wojenny. Władzę w kraju przejęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego (WRON). Działacze NSZZ „Solidarność” z Lechem Wałęsą na czele zostali internowani, zawieszone zostały prawa i swobody obywatelskie. Wprowadzenie stanu wojennego miało na celu zdławienie opozycji demokratycznej i obronę komunistycznego reżimu w PRL.
W 42. rocznicę tamtych wydarzeń w Gdyni odbędą się uroczystości upamiętniające ofiary stanu wojennego. Obchody rozpoczną się w środę, 13 grudnia 2023 roku o godz. 17.40 widowiskiem słowno-muzycznym w wykonaniu uczniów II Liceum Ogólnokształcącego. Będzie można je zobaczyć w kościele pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy i św. Piotra Rybaka przy ul. Portowej 2. W tym samym miejscu o godz. 18 zostanie odprawiona msza święta. Po jej zakończeniu zaplanowano przemarsz ul. Portową, placem Kaszubskim, ul. Świętojańską i ul. Pułaskiego przed pomnik Ofiar Terroru Komunistycznego. Tam, o godz. 19.20, odbędzie się dalsza część uroczystości – modlitwa, przemówienia okolicznościowe oraz złożenie kwiatów.
W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r., na całym terytorium Polski komunistyczne władze wprowadziły stan wojenny. Jak napisano w podjętej wówczas uchwale, Rada Państwa wprowadziła go „kierując się potrzebą zapewnienia wzmożonej ochrony podstawowych interesów państwa i obywateli, w celu stworzenia warunków skutecznej ochrony spokoju, ładu i porządku publicznego oraz przywrócenia naruszonej dyscypliny społecznej, a także mając na względzie zabezpieczenie możliwości sprawnego funkcjonowania władzy i administracji państwowej oraz gospodarki narodowej”. W istocie chodziło o siłowe zdławienie niezależnego ruchu społecznego, który powstał w sierpniu 1980 r., a następnie pod postacią Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” przyciągał coraz szersze kręgi społeczeństwa oczekujące zmian w sposobie sprawowania władzy oraz w stosunku rządzących do obywateli.
Organem zarządzającym państwem podczas stanu wyjątkowego była Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego. Na jej czele stanął Wojciech Jaruzelski, który pełnił wówczas funkcje I sekretarza Komitetu Centralnego PZPR, premiera i ministra obrony narodowej. W skład Rady weszło 22 generałów i pułkowników Ludowego Wojska Polskiego. Była ona organem niekonstytucyjnym, a po wielu latach od obalenia komunizmu, w wyniku długotrwałego procesu, sąd uznał ją za związek przestępczy o charakterze zbrojnym, stwierdzając nielegalność wprowadzenia stanu wojennego. Same zresztą akty prawne, który miały stworzyć ramy prawne stanu wojennego, wśród nich dekret o stanie wojennym, powstały niezgodnie z obowiązującymi przepisami, co potwierdził po latach Trybunał Konstytucyjny.
Wraz z wprowadzeniem stanu wojennego władze wydały szereg rozporządzeń i zarządzeń ograniczających na czas jego trwania prawa i wolności obywatelskie. Jedną z ważniejszych decyzji było zawieszenie działalności wszystkich związków zawodowych i central związkowych – co było wprost uderzeniem w „Solidarność”. Osoby związane z opozycją mogły zostać internowane na podstawie decyzji komendantów wojewódzkich Milicji Obywatelskiej. W trakcie całego stanu wojennego internowano ok. 10 tys. osób. Zawieszona została działalność niektórych organizacji społecznych, w tym Niezależnego Zrzeszenia Studentów, powstałego po Sierpniu '80. Zakazano zwoływania i odbywania zgromadzeń, pochodów i manifestacji, a także imprez artystycznych, rozrywkowych i sportowych bez zezwolenia władz. Zawieszono prawo pracowników do strajków i akcji protestacyjnych. Zaostrzono cenzurę, zakazując rozpowszechniania wydawnictw, publikacji i informacji, publicznego wykonywania utworów artystycznych oraz użytkowania urządzeń poligraficznych bez zgody władz. Cenzurowane były także przesyłki pocztowe i korespondencja telekomunikacyjna, a rozmowy telefoniczne podlegały kontroli. Za złamanie zakazów groziły surowe kary.
Stan wojenny zawieszono z końcem 1982 r., a formalnie zniesiony został 22 lipca 1983 r. Wyrok sądu stwierdzający, że stan wojenny nielegalnie wprowadziła tajna grupa przestępcza i skazujący część jej członków, zapadł w 2012 r.
Byliście świadkami zdarzenia w naszym regionie? Czekamy na Wasze sygnały i informacje. Można kontaktować się z nami za pośrednictwem strony facebookowej, strony na X i mailowo: [email protected]. Dyżurujemy także pod numerem telefonu 729 715 670.
