Tak zmieniał się plac Jakuba Wejhera na przestrzeni lat

W cyklu artykułów „Kaszuby wczoraj - Kaszuby dzisiaj” będziemy przedstawiać, jak zmieniały się ulice miast i miejscowości regionu na przestrzeni lat. Nie zabraknie ciekawych, być może dla wielu osób nieznanych historii.

W pierwszym artykule z cyklu „Kaszuby wczoraj - Kaszuby dzisiaj” przyjrzeliśmy się placowi Jakuba Wejhera w Wejherowie.

Źródło:Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej (1 zdj.-1918,2 zdj.-1906)

Plac Jakuba Wejhera, czyli centralny rynek miasta, to najbardziej charakterystyczne miejsce w Wejherowie. Jego granice zostały wytyczone w latach 1643 – 1644 przez Jakuba Wejhera, założyciela miasta. W dawnych latach odbywały się w tym miejscu targi, a dzisiaj to reprezentacyjna lokalizacja Wejherowa – jego wizytówka i atrakcja dla turystów.

Fot. Weronika Holka

Źródło:Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej 1.fot.Walteer Fischer, 1907 2.fot.ok.1910

Do rozbiorów plac był nazywany po prostu „rynkiem”. W 1920 roku Wejherowo zostało przyłączone do Polski, a plac otrzymał oficjalnie nazwę Jakuba Wejhera. Wraz z wybuchem II wojny światowej i zajęciem Wejherowa przez hitlerowców, zmieniono nazwę na Adolf Hitler Pltaz. W czasach PRL-u rynek przemianowano na plac Armii Czerwonej. Po transformacji ustrojowej, w 1990 roku przywrócono pierwotną nazwę rynku.

Źródło:Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej lata 1940-1941 fot Waldemar Engler

Źródło:Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej fot.Janusz Uklejewski lata 80 XX w

W 1650 roku, kiedy miasto otrzymało prawa miejskie, powstał pierwszy ratusz w Wejherowie. W 1729 r. podjęto decyzję o rozbiórce budynku i budowie nowej siedziby. Ta przetrwała do 1906 roku, kiedy to zawaliła się część sali posiedzeń. Władze podjęły decyzję o przebudowie ratusza. Dwa lata później wzniesiono trzeci budynek, który jest teraźniejszą siedzibą władz miasta i atrakcją turystyczną Wejherowa. Obecna bryła to połączenie cech dwóch poprzednich budowli, a ogólną stylistyką nawiązuje do stylu empire. Na wieży ratusza znajduje się dzwon ufundowany przez Jakuba Wejhera z inskrypcją założyciela miasta i jego małżonki. O godzinie 12:00, 15:00 i 18:00 rozbrzmiewa z wieży „Marsz Kaszubski” Hieronima Derdowskiego.

Od 1991 roku w centralnej części rynku umiejscowiono pomnik Jakuba Wejhera. Kilka lat temu zdjęcie czarnej figury przysłoniętej śniegiem, obiegło cały świat. Zauważono podobieństwo figury do postaci Lorda Vadera.

— W styczniowy ranek, przedzierając się przez śnieżycę, w miejscu gdzie zawsze stał pomnik Jakuba Wejhera, dostrzegłem Vadera. Jako, że zawsze noszę aparat przy sobie, wyciągnąłem go, nacisnąłem dwie klatki i poszedłem – wspominał autor zdjęcia, Artur Hutnik.

W lokalnych, krajowych i zagranicznych mediach zawrzało, a Wejherowo znacznie zyskało na popularności. Od 2016 roku organizowany jest zlot „Forcecon”, gdzie do miasta przyjeżdżają fani i wielbiciele sagi „Gwiezdne Wojny”.

fot. Artur Hutnik

Warto wspomnieć, że ponad 100 lat temu w miejscu pomnika Jakuba Wejhera, stała figura Wilhelma II – ostatniego cesarza Niemiec. Był to pierwszy pomnik władcy w Prusach Zachodnich. W 1920 roku, kiedy Wejherowo znalazło się w granicach Polski, władze przykryły płachtą posąg. Potem go zdemontowano i sprzedano.

Źródło:Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej fot Ziemens,1908

Źródło:Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, nadano w 1928

W zachodniej pierzei rynku znajduje się kolegiata pw. św. Trójcy, która powstała w 1643 roku z inicjatywy Jakuba Wejhera, który był m.in. towarzyszem wypraw wojennych króla Władysława IV. Podczas wyprawy moskiewskiej zasypany murem ślubował, że zbuduje kościół na cześć Trójcy Świętej i klasztor dla franciszkanów.

— W 1643 roku na terenie swojej wsi Śmiechowo utworzył nową osadę (kolonię) o nazwie Weiherfrey lub Wejherowska Wola, która w 1650 roku przywilejem królewskim Jana Kazimierza podniesiona została do godności miasta przyjmując nazwę Wejheropolis – Wejherowo. Jakub Wejher wybrał miejsce pod budowę kościoła i w czerwcu 1643 r. wzniesiono – prawdopodobnie w miejscu dawnego cmentarzyska – świątynię pod wezwaniem Świętej Trójcy i św. Franciszka – informuje parafia.

Świątynia została poświęcona w 1644 roku przez opata cystersów z Oliwy Aleksandra Kęsowskiego. W połowie XVII wieku budowla została rozebrana, a w jej miejscu ówczesny właściciel miasta Jerzy Piotr Przebendowski, wzniósł barokowy kościół. W 1926 – 1928 roku Edmund Roszczynialski rozbudował świątynie i powiększył ją dwukrotnie. Autorem projektu był architekt Stanisław Świątkiewicz. W takim kształcie przetrwała do dzisiaj.

W zachodniej pierzei rynku ulokowany jest budynek dawnego szpitalika – przytułku. Został zbudowany w konstrukcji szachulcowej wypełnionej murem ceglanym. W dniu poświęcenia kolegiaty, czyli 4 października 1644 roku została zakończona budowa szpitalika. Obiekt odrestaurowano w 1986 roku. Dzisiaj na parterze budynku znajduje się sklepik, gdzie kupimy pamiątki i dewocjonalia.

Fot. Weronika Holka

Jeśli mają Państwo zdjęcia z dawnych lat, które przedstawiają ulice kaszubskich miejscowości i chcieliby się Państwo nimi podzielić lub opowiedzieć ciekawe historie związane z Kaszubami, to zapraszamy do kontaktu: [email protected].

Cykl "Kaszuby wczoraj - Kaszuby dzisiaj" powstał we współpracy z Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej. Zdjęcia udostępnił kustosz Maciej Kurpiewski - Dział Fotografii i DŻS. Artykuł napisany na podstawie książki "Historia Wejherowa" autorstwa Józefa Borzyszkowskiego oraz na podstawie artykułów:

• www.wejherowo.pl/dzieje-miasta-wejherowa.html

• www.wejherowo.pl/wejherowo-historia.html

• www.turystyka.wejherowo.pl/s/16-ratusz