Günter Grass | Psie lata / Hundejahre

Gdańska Galeria Güntera Grassa zaprasza na wernisaż wystawy "Günter Grass | Psie lata / Hundejahre". W 4G zostaną zaprezentowane grafiki Güntera Grassa do powieści, która jest jedną z części tzw. trylogii gdańskiej - obok dzieł "Blaszany bębenek" oraz "Kot i mysz". Na interdyscyplinarnej wystawie znajdą się także nagrania audio oraz pierwsze szkice powieści. Okazją do wystawy jest upamiętnienie 50. rocznicy wydania powieści "Psie lata".

Gdańskiej odsłonie wystawy dedykowanej "Psim latom" towarzyszy wyjątkowa recenzja piórkiem, sporządzona przez profesora Stefana Chwina na okoliczność publikacji pierwszego wydania powieści.

Grafiki, stanowiące własność Miasta Gdańska, prezentowana są w Gdańskiej Galerii Güntera Grassa po raz pierwszy. Towarzyszą im rysunki artysty z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Wraz z licznymi dokumentami w formie pism i obrazów, pochodzących z archiwum Akademii Sztuk w Berlinie, Niemieckiego Archiwum Tańca w Kolonii, Niemieckiego Muzeum Teatru oraz Austriackiego Muzeum Teatru, wystawa ukazuje estetyczną różnorodność i polityczną siłę rażenia "Psich lat", a także spektrum projektów powstałych na kanwie tej powieści.

Pomysłodawcą wystawy "Günter Grass | Psie lata / Hundejahre", organizowanej z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia wydania powieści, jest Dom Güntera Grassa w Lubece.

»Strach na wróble powstaje na obraz i podobieństwo człowieka«

Sztuka i społeczeństwo w "Psich latach" Güntera Grassa

Drugą, po "Blaszanym bębenku" w napięciu oczekiwaną powieścią, dzisiejszy laureat literackiej nagrody Nobla umocnił w 1963 roku swoją pozycję fascynującego językowo gawędziarza: "Psie lata" wychwalane są jako »porywająca fantastyka« oraz niemal niepohamowany »grad pomysłów«, który mógłby dostarczyć materiału na więcej niż jedną powieść (Enzensberger). Wiedziony rytmiczno-lirycznym duktem narracyjnym, stworzony z epizodycznych opowiadań, mistycznych wtrętów i fantastycznych wizji kolaż Grassa pogłębia zarysowany już w debiutanckiej powieści portret Wolnego Miasta Gdańska i zachodnioniemieckiego społeczeństwa powojennego. Jeszcze wyraźniej niż w "Blaszanym bębenku" w centrum "Psich lat" znajduje się sztuka, jej możliwości i granice wobec głębokiego kryzysu ideałów humanistycznych, kształtująca zapadające w pamięć literackie obrazy i metafory powieści. Twórczość równie fikcyjnego, co kreatywnego bohatera, konstruktora strachów na wróble i choreografa baletowego Eddiego Amsela odnosi się do realnych twórców, jak Oskar Schlemmer i Harry Kramer, a ponadto znajduje odzwierciedlenie w graficznych pracach Güntera Grassa i literackich projektach powstałych w związku z książką: ukazana zostaje w licznych rysunkach, słuchowisku i sztuce teatralnej, w balecie i obejmującym ponad sto obrazów zbiorze akwafort, stworzonym przez Grassa w ubiegłym roku jako dodatek do jubileuszowego wydania tekstu. Wychodząc z nadal aktualnego i w odniesieniu do powieści niemal niezbadanego pola napięć między sztuką i społeczeństwem dedykujemy "Psim latom" wystawę czasową z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia.

Podobnie jak podzielona na trzy części powieść, wystawa ma przedstawiać koncepcję sztuki Amsela w trzech etapach: 1) Zbudowane przed wojną strachy na wróble, które »wydawały się żywe« i »jeśli człowiek dostatecznie długo im się przyglądał, to były pełne życia« i miały tę cechę, że mogły »zakłócić z wiejska spokojny krok człowieka«; 2) działalność artysty jako baletmistrza podczas II wojny światowej oraz 3) jego piekielną kopalnię strachów na wróble, która umiejscowiona w trzydziestu dwu komorach stropowych przedstawia nic innego, jak analizę ideologicznego i historycznego ukształtowania ›powojennych Niemiec‹.

Dokumenty audio z pierwszych czytań radiowych "Psich lat" w wykonaniu Grassa (Archiwum medialne Güntera Grassa - Günter Grass Medienarchiv) posłużą wprowadzeniu do powieści w równym stopniu co oryginalne manuskrypty, notatki i szkice pisarza (Archiwum Akademii Sztuk w Berlinie - Archiv der Akademie der Künste Berlin). Źródła inspiracji jak balet triadyczny (Triadisches Ballett) Oskara Schlemmera, mechaniczny teatr marionetek (mechanisches Marionettentheater) Harry'ego Kramera oraz inspirujące artystycznie pierwsze małżeństwo z tancerką baletową Anną Schwarz zostaną ukazane dzięki Archiwum Bauhaus (Bauhaus-Archiv) oraz Berlińskiej Akademii Sztuk (Berliner Akademie der Künste). W samym centrum zainteresowania pozostanie jednak jak zawsze twórczość plastyczna samego pisarza (Dom Güntera Grassa - Günter Grass Haus), a w szczególności prezentowane w tym roku po raz pierwszy w Polsce akwaforty Güntera Grassa (wydawnictwo Steidl Verlag, Miasto Gdańsk), które stanowią graficzny komentarz autora.

Viktoria Krason

Aneks

»Podniośle śmieszny moment inspiracji: anioł puka w czoło. Muzy z dużymi, wystrzępionymi ustami. Planety w znaku Wodnika. Spada cegła. Jajko ma dwa żółtka. Popielniczka jest przepełniona. Kapie z dachu: celuloid. Krótkie spięcie. Pudła na kapelusze. Co skręca za róg: lakierek z klamerką. Co wchodzi bez pukania: Barbarina, królowa lodu, śniegowe bałwany. Co daje się wypchać: Bóg, węgorze i ptaki. Co wydobywa się w kopalniach: węgiel rudę potas strachy na wróble przeszłość.« Psie lata, 1963

• Gunter Grass | Psie lata / Hundejahre
• Wernisaż: 11 kwietnia o godz. 18:00
• Wystawa: 12 kwietnia 2014 - 22 czerwca 2014
• Kuratorki: Viktoria Krason, Marta Wróblewska
• Miejsce: Gdańska Galeria Güntera Grassa (4G) | ul. Szeroka 34/35, 36, 37, Grobla I 1/2 Godziny otwarci